Galwad am Bapurau: Agoriad: Cyfnodolyn damcaniaeth ofodol

Mae tîm golygyddol Agoriad yn chwilio am gyflwyniadau i’w rhifyn agoriadol ar y thema, ontoleg frodorol (gweler testun llawn yr alwad isod). Mae gennym ddiddordeb penodol mewn annogael cyfraniadau gan ysgolheigion brodorol yn ogystal ag uwchraddedigion, ymchwilwyr ar ddechrau eu gyrfa ac ymchwilwyr sefydledig mewn daearyddiaeth a meysydd cysylltiedig (e.e. anthropoleg, astudiaethau diwylliannol, gwleidyddiaeth a chysylltiadau rhyngwladol, ac eraill).

Cyfnodolyn mynediad agored ar-lein yw Agoriad sy’n cael ei reoli a’i olygu gan uwchraddedigion ac ymchwilwyr ar ddechrau eu gyrfa, gyda goruchwyliaeth a chefnogaeth gan dîm rheoli golygyddol. Y nod yw cyhoeddi ymchwil o ansawdd uchel ar drafodaethau damcaniaethol allweddol yn ogystal â darparu proses gyhoeddi gefnogol i ymchwilwyr ar bob lefel. Cefnogir y cyfnodolyn gan Bartneriaeth Hyfforddiant Doethurol ESRC Cymru ac fe’i cyhoeddir gan Wasg Prifysgol Caerdydd.

Cyhoeddir Agoriad yn flynyddol, ac mae’n ymdrin â phwnc neu thema ddamcaniaethol benodol, sydd fel arfer yn gysylltiedig ag Ysgol Theori Gregynog, sef cynhadledd flynyddol i uwchraddedigion a gynhelir gan lwybr Daearyddiaeth Ddynol Partneriaeth Hyfforddiant Doethurol ESRC Cymru. Eleni bydd y cyfnodolyn yn cynnwys erthygl gan y Prif Siaradwr, yr Athro Jenny Pickerill, o Brifysgol Sheffield, yn ogystal â chyfweliad â hi.

Mae’r Alwad am Bapurau i’w gweld isod. Os oes gennych ddiddordeb mewn llunio cyflwyniad, cysylltwch â’r tîm golygyddol i drafod eich prosiect: Agoriad@cardiff.ac.uk.

Y dyddiad cau i dderbyn cyflwyniadau: 15 Rhagfyr 2023

Golygyddion Rheoli:

•            Julian Brigstocke (Prifysgol Caerdydd): BrigstockeJ@cardiff.ac.uk

•            Angharad Closs Stephens (Prifysgol Abertawe): a.c.stephens@swansea.ac.uk

•            Marcus Doel (Prifysgol Abertawe): m.a.doel@swansea.ac.uk

•            Mitch Rose (Prifysgol Aberystwyth): mitch.rose@aber.ac.uk

Galwad am Bapurau

‘Ontolegau brodorol’

Oni allai rhywun symud i safbwynt sy’n dangos mai grym dychmygus y cymdeithasau – neu’n well, y pobloedd a’r cynulliadau – y ceisiwn eu hesbonio yw ffynhonnell y cysyniadau, y problemau, yr endidau a’r asiantau mwyaf diddorol a gyflwynwyd i’r meddylfryd?

Viveiros de Castro, Cannibal Metaphysics

Mewn cyfnod lle mae ysgolheictod daearyddol yn myfyrio ar ei etifeddiaeth drefedigaethol, ac yn ceisio dad-drefedigaethu ei feddylfryd a’i olwg ar y byd, mae llawer o ysgolheigion wedi troi at ontolegau brodorol feldewis amgen posib i oruchafiaeth yr ysgolheictod sydd wedi’i wreiddio mewn safbwyntiau Ewropeaidd. Eto i gyd, mae ymagwedd o’r fath yn codi nifer o gwestiynau dyrys. Er bod yr anthropolegydd Eduardo Viveiros de Castro yn dweud wrthym fod llawer i’w ddysgu o syniadaeth frodorol, mae hefyd yn gyndyn o ddweud bod dulliau penodol o feddwl yn rhai sy’n perthyn yn fewndarddol ac yn eu hanfod i eraill. Gellid dweud bod ymagwedd ochelgar o’r fath fel petai’n codi cwestiynau am ein termau allweddol. Mae i’r brodorol bob amser arlliw o gyntefigrwydd ac yn yr un modd mae ontoleg yn awgrymu rhywbeth ‘hanfodol’. Felly, sut allwn ni gydnabod y meddylfryd cwbl wahanol sydd gan eraill – a’i botensial i agor ein rhagdybiaethau, ein cysyniadau, a’n dulliau o gynhyrchu gwybodaeth – heb syrthio i’r maglau hyn? Sut ydym yn cydnabod bod rhai ontolegau yn rhai ‘amgen’ (a rhyddfreiniol hyd yn oed) heb enwi’r ontolegau hynny ac (wrth wneud hynny) gydnabod eu bod yn rhai sy’n eiddo ‘iddyn nhw’ ac nid ‘i ni’? Onid ydym mewn perygl (unwaith eto) o dadogi rhai nodweddion i rai sy’n wahanol ac o neilltuo nodweddion eraill i ni ein hunain a’r rhai sy’n debyg i ni? Ac os felly, sut mae osgoi i hyn fod yn fath arall eto o briodoli trefedigaethol? Nod y rhifyn hwn o Agoriad yw archwilio’r potensial a’r problemau cysyniadol sy’n dod i’r amlwg wrth ymwneud â syniadaeth frodorol. Rydym yn croesawu cyflwyniadau ym maes Daearyddiaeth a disgyblaethau cysylltiedig sy’n archwilio sut mae syniadau, cysyniadau a dealltwriaeth pobl eraill o’r byd yn agor sgyrsiau cymhleth ynglŷn â gwahaniaethau ac yn dyfnhau (yn hytrach na dianc rhag) problem yr hyn mae’n ei olygu i ddad-drefedigaethu meddylfryd yn yr unfed ganrif ar hugain.